De uitdaging
Ontwikkelingssamenwerking heeft vaak te kampen met een kloof tussen beleidsvorming en de realiteit op het terrein. Terwijl strategieën en beslissingen op kantoren worden vormgegeven, ligt de echte test van hun impact in het veld. De afdeling Inclusieve Groene Groei (IGG) van het Nederlandse Ministerie van Buitenlandse Zaken onderkende deze kloof en wilde het ervaringsleren van haar teams versterken. Ze ontwierpen Regionale Leerreizen (RLJ's) om ambassades en beleidsmakers weer in contact te brengen met de doorleefde ervaringen van gemeenschappen die ze ondersteunen.
De oplossing
MDF ESA werd ingeschakeld om het leerelement van deze reizen te ontwerpen en te leiden, gebruikmakend van onze staat van dienst op het gebied van participatieve facilitering en reflectie in het veld. De RLJ's waren gestructureerd als meeslepende, grensoverschrijdende ervaringen die Nederlandse ambassadepersoneel en IGG-beleidsmakers in staat stelden direct betrokken te raken bij ontwikkelingsprojecten in Kenia, Benin en Egypte.
In plaats van op afstand te observeren, werden de deelnemers aangemoedigd tot interactie, vragen stellen en reflectie, zowel individueel als collectief. De nadruk lag op het verdiepen van het begrip rond kernthema's als systeemdenken, lokaal gestuurde actie en duurzaamheid op de lange termijn, aan de hand van echte projectvoorbeelden uit verschillende sectoren, waaronder water, landbouw, voedselsystemen en energie.
Het proces
Elke reis volgde een drieledige structuur, een mix van onderdompeling, dialoog en reflectie:
Onderdompeling in de lokale praktijk - In elk land bezochten de deelnemers projecten die geselecteerd waren op hun relevantie voor de IGG-prioriteiten. Ze gingen in gesprek met lokale medewerkers, gemeenschapsleden en uitvoerende partners en onderzochten bijvoorbeeld de rol van irrigatie op zonne-energie in Laikipia, verrijkte schoolmaaltijden in Cotonou of schaalbare hydrocultuur in de Nijldelta.
Begeleid leren en groepsdialoog - MDF faciliteerde informele en gestructureerde reflectie tijdens de reizen. Gesprekken vonden op veel plaatsen plaats: ter plekke, tijdens het reizen en in groepssessies 's avonds. Onze rol was om inzichten naar boven te halen, observaties te verbinden met beleidsthema's en deelnemers aan te moedigen kritisch na te denken zonder de lokale nuance uit het oog te verliezen.
Inzichten vastleggen en delen - Met hulpmiddelen zoals mobiele enquêtes, groepsjournaals en gefaciliteerde discussies legden deelnemers dagelijks hun ervaringen vast. Zo ontstond een levend archief van reflecties die hielpen om ervaringen om te zetten in bruikbare leerervaringen. Het gebruik van eenvoudige methoden zoals sensemaking circles of het delen van mislukkingen hield het proces menselijk en geaard.
Wat dit uniek maakte
Ervaring uit de praktijk: directe interactie met lokale belanghebbenden gaf deelnemers inzicht dat ze niet alleen uit verslagen konden halen.
Gemengde facilitatie: MDF combineerde formele facilitatie met informele groepsbetrokkenheid, aangepast aan elke setting.
Gedeelde verantwoordelijkheid voor leren: ambassades hielpen de veldagenda vorm te geven en zorgden zo voor relevantie en een actieve bijdrage.
Culturele en contextuele diepgang: elke reis onthulde niet alleen technische uitdagingen, maar ook sociale, politieke en milieudynamieken die de ontwikkelingsresultaten beïnvloeden.
Resultaten en nalatenschap
Hoewel de RLJ's niet zonder uitdagingen waren, bereikten ze hun doel: leren verankeren in de praktijk. De deelnemers keerden terug naar hun functie met een sterker contextbewustzijn, nieuwe ideeën en een gedeelde taal die voortkwam uit hun gezamenlijke ervaringen in het veld.
Voor MDF ESA was dit een kans om te laten zien hoe participatief leren kan leiden tot zinvolle reflectie in beleidsruimten. De reizen stelden ons ook in staat om onze begeleidingsmethoden te verfijnen in diverse omgevingen op hoog niveau, wat bewijst dat adaptief, mensgericht leren nog steeds een belangrijke plaats inneemt in de ontwikkelingspraktijk.
De RLJ's dienen nu als referentiemodel voor ervaringsleren dat verder gaat dan observatie en actieve, geïnformeerde betrokkenheid van ontwikkelingsprofessionals stimuleert.
